Άρθρα και Ενημέρωση

Ο πλήρης οδηγός για τον έλεγχο της αντρικής γονιμότητας

09 Μαρ

Ο κλινικός ιατρός είναι αυτός που θα σαςς υποδείξει την ανάγκη για εξετάσεις προκειμένου να εντοπιστεί αν υπάρχει ανδρικός παράγοντας εμπλεκόμενος στην υπογονιμότητα του ζευγαριού. Ο μικροβιολόγος – βιοπαθολόγος είναι το άτομο που αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας τις εξετάσεις αυτές. Στο άρθρο αυτό, παρατίθενται όλες οι πληροφορίες σχετικά με την διερεύνηση της ανδρικής υπογονιμότητας.

Ξεκινώντας από τα βασικά...το Σπερμοδιάγραμμα!

Η βασική εργαστηριακή εξέταση για τον έλεγχο της ανδρικής υπογονιμότητας είναι το σπερμοδιάγραμμα.

Συλλογή δείγματος

Το σπέρμα συλλέγεται σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο μετά από αυνανισμό. Αποφεύγεται η συλλογή σπέρματος σε προφυλακτικό μετά από σεξουαλική επαφή, καθώς το σπέρμα εκτίθεται σε δυνητικά σπερματοκτόνες ουσίες ανάλογα με το σκεύασμα που χρησιμοποιήθηκε. Ο εξεταζόμενος χρειάζεται να απέχει από σεξουαλική δραστηριότητα για τουλάχιστον 3 ημέρες, αλλά όχι περισσότερο από 7 ημέρες. Μετά την εκσπερμάτωση, το δείγμα πρέπει να παραδοθεί στο εργαστήριο άμεσα προς εξέταση, μέσα σε 20-40 λεπτά. Σε κάθε περίπτωση, το δείγμα του σπέρματος πρέπει να εκτεθεί το λιγότερο δυνατό στις ατμοσφαιρικές συνθήκες και κατά την μεταφορά του, θα πρέπει να διατηρείται ζεστό (20-37οC). Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την διατήρησή του κοντά στην μασχάλη.

*Σε περίπτωση που ο άντρας έχει ιστορικό υψηλού πυρετού (>39οC) τους τελευταίους 3 μήνες οφείλει να ενημερώσει τον ιατρό του.

Ανάλυση του σπέρματος

Η εξέταση του σπέρματος γίνεται σε 3 διαδοχικά στάδια.

1ο: Εξέταση των φυσικών χαρακτηριστικών (μακροσκοπικά)

  • Όγκος: φυσιολογικά αναμένεται να είναι 2-6ml, εάν έχουν τηρηθεί οι συνιστώμενες μέρες σεξουαλικής αποχής. Μείωση του όγκου κάτω από 1,5mL χαρακτηρίζεται ως υποσπερμία.
  • Χρώμα: φυσιολογικά το σπέρμα έχει μια γκρίζα - οπαλίζουσα απόχρωση. Παρουσία ερυθροκυττάρων (αιμοσπερμία) ή η λήψη ορισμένων φαρμάκων ή βιταμινών μπορεί να επηρεάσουν την όψη του σπέρματος.
  • Οσμή: φυσιολογικά χαρακτηρίζεται ως μυρωδιά χλωρίνης ή βρασμένου κάστανου.
  • pH: τιμές μεταξύ 7,2 και 8
  • ιξώδες
  • Ρευστοποίηση: Αμέσως μετά την συλλογή του, το σπέρμα είναι ημίρευστο. Μέσα σε λίγα λεπτά κι εντός μίας ώρας σε θερμοκρασία δωματίου, το σπέρμα συνήθως αρχιζει να ρευστοποιείται.

2ο: Μικροσκοπική εξέταση

Αυτό το στάδιο είναι το πλέον σημαντικό, καθώς δίνει τις πιο σημαντικές πληροφορίες για τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά του σπέρματος. Μελετάται:

  • Ολικός αριθμός και συγκέντρωση σπερματοζωαρίων(αριθμός σπερματοζωαρίων ανά mL σπέρματος): Η ελάχιστη συγκέντρωση σπέρματος που θεωρείται φυσιολογική είναι τα 15 εκατομμύρια/mL. Tιμές χαμηλότερες από αυτή αναφέρονται ως ολιγοζωοσπερμία.

*Επισημαίνεται ότι ένας χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων δεν σημαίνει αδυναμία τεκνοποίησης, παρά μόνο μειωμένες πιθανότητες για τεκνοποίηση. Όταν υπάρχει ακόμη κι ένα ζωντανό σπερματοζωάριο υπάρχει πάντα η πιθανότητα εγκυμοσύνης.

  • Κινητικότητα:

Ομάδα α = τα σπερματοζωάρια κολυμπούν πολύ γρήγορα (ταχεία προωθητική κίνηση)

Ομάδα β = τα σπερματοζωάρια κολυμπούν αργά αλλά προς τα εμπρός (νωθρή προωθητική)

Ομάδα γ = τα σπερματοζωάρια κολυμπούν σε κύκλους ή περιστρέφονται γύρω από τον άξονά τους (επιτόπια)

 Ομάδα δ = ακινησία

Το σύνολο των ομάδων α και β αναφέρεται ως κινητικοτητα κι εκφράζει τα σπερματοζωάρια που μπορούν να κινηθούν μπροστά και πρακτικά είναι αυτά που μπορούν να γονιμοποιήσουν το ωάριο. Το κατώτερο φυσιολογικό όριο για την ολική κινητκότητα ορίζεται στο 40%.

  • Μορφολογία: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα μη φυσιολογικά σπερματοζωάρια κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το τμήμα του σπερματοζωαρίου που έχει άτυπη μορφή (κεφαλή, αυχένας, ουρά). Αναφέρονται επίσης τα σπερματοζωάρια που έχουν πολύ μεγάλα τμήματα κυτταροπλάσματος (κυτταροπλασματικά σταγονίδια). Τα σταγονίδια αυτά αποτελούν φυσιολογικά υπολείμματα της ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων και όταν είναι πολύ μεγάλα μπορεί να εμποδίζουν την κινητικότητα και τη λειτουργία των σπερματοζωαρίων.

Ένα δείγμα σπέρματος θεωρείται μορφολογικά φυσιολογικό στο σπερμοδιάγραμμα, αν μόλις το 5% των σπερματοζωαρίων πληροί τα αυστηρά κριτήρια μορφολογίας. Με άλλα λόγια, μπορεί σε ένα δείγμα σπέρματος το 95% των σπερματοζωαρίων να παρουσιάζεται με παθολογική μορφολογία και να παραμένει εντός φυσιολογικών ορίων.

  • Συγκόλληση σπερματοζωαρίων: πρόκειται για μια «μάζα» 10 ή περισσότερων σπερματοζωαρίων που οφείλεται, συνήθως, στην παρουσία αντισπερματικών αντισωμάτων.

3ο: Αυτόματος αναλυτής σπέρματος

Στο εργαστήριό μας διαθέτουμε τον αυτόματο αναλυτή σπέρματος SQA-Vision, ο οποίος εξασφαλίζει αξιόπιστα κι ακριβή αποτελέσματα, καθώς λειτουργεί σύμφωνα με τα κριτήρια που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Πρόκειται για μια σπουδαία προσθήκη στην συνολική εξέταση του σπέρματος, καθώς μας παρέχει επιπλέον πληροφορίες , όπως η μέση ταχήτητα των κινητών σπερματοζωαρίων με προωθητική κίνηση και ο ακριβής αριθμός των σπερματοζωαρίων.

Επιπλέον, ο αναλυτής δίνει την δυνατότητα απεικόνισης των σπερματοζωαρίων σε ψηφιακό υλικό (φωτογραφίες και βίντεο), ώστε ο κλινικός ιατρός να μπορεί να αξιολογήσει και οπτικά τα αποτελέσματα της ανάλυσης του σπέρματος.

Αποτελέσματα εξέτασης

Η ανάλυση του δείγματος πραγματοποιείτε από εξιδεικευμένο μηχάνημα που διαθέτει το εργαστήριο μας και αποτελέσματα του είναι έτοιμα εντός της ίδιας ημέρας που θα παραλάβουμε το δείγμα.

Σε περίπτωση που το σπερμοδιάγραμμα συνδυάζεται και με καλλιέργεια σπέρματος, τα αποτελέσματα είναι έτοιμα σε 48 ώρες.

Συμπληρωματικές εξετάσεις

Για να θεωρηθεί πλήρης ο έλεγχος της ανδρικού αναπαρωγικού συστήματος απαιτούνται επιπλεόν αιματολογικές εξετάσεις,προκειμένου να ελεγχεί η παραγωγή κι ωρίμανση των σπερματοζωαρίων. Ελέγχεται:

  • LH (ωχρινοτρόπος ορμόνη)

Πρόκειται για μία ορμόνη που απελευθερώνεται από την υπόφυση και διεγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης στους όρχεις.

  • FSH (ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη)

Όμοια, η ορμόνη αυτή αλληλεπιδρά με τα κύτταρα Sertoli στους όρχεις για την διέγερση παραγωγής σπερματοζωαρίων. Υψηλά επίπεδα FSH μπορεί να είναι ενδεικτικά χαμηλών επιπέδων τεστοστερόνης, ενώ χαμηλά επίπεδα της ορμόνης μπορεί να εξηγούν την περιορισμένη παραγωγή σπερματοζωαρίων.

  • Ολική Τεστοστερόνη

Η τεστοστερόνη απεέυθερώνεται από τα κύτταρα Leydig στους όρχεις και διεγείρει την παραγωγή σπέρματος. Πολύ χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης οδηγούν σε υπογοναδισμό. Αντίθετα, η υπερβολική ποσότητα τεστοστερόνης μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του όγκου των όρχεων, μέσω μιας διαδικασίας μετατροπής της περίσσειας τεστοστερόνης σε οιστρογόνα (γυναικείες ορμόνες).

  • Προλακτίνη (PRL)

Η προλακτίνη επηρεάζει άμεσα τα επίπεδα τεστοστερόνης στον οργανισμό. Υπερέκκριση της ορμόνης οδηγεί σε χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης και, κατ’επέκταση, σε σεξουαλική ανικανότητα.

  • Σφαιρίνη Δεσμεύουσα τις Φυλετικές Ορμόνες (SHBG)
  • Ορμόνες θυρεοειδούς
  • Αντισπερματικά αντισώματα
  • Γενική αίματος – καλλιέργεια σπέρματος – αντιβιόγραμμα

Με μια απλή γενική αίματος, σε περίπτωση που εντοπιστεί αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων ή άλλων δεικτών φλεγμονής, ο κλινικός ιατρός μπορεί να υποψιαστεί την παρουσία λοίμωξης στην γενετική οδό, γεγονός που μπορεί να βλάψει την ποιότητα του σπέρματος. Έτσι, μπορεί να ζητηθεί από το εργαστήριό μας μια καλλιέργεια του σπέρματος για μικροοργανισμούς που σχετίζονται με χρόνιες φλεγμονές των έσω γεννητικών οργάνων του άνδρα και να προβούμε σε αντιβιόγραμμα προκειμένου να εντοπιστεί το αντιβιοτικό που είναι ευαίσθητο στο συγκεκριμένο μικροοργανισμό.

Ολίνα Γεροθανάση
Ειδικευόμενη Ιατρικής Βιοπαθολογίας (Μικροβιολογίας)

Βιβλιογραφία
WHO Laboratory manual of the examination and processing of human semen, 5th ed., 2010

Προσθήκη σχολίου

Σιγουρευτείτε πως έχετε εισάγει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες με το σύμβολο (*). Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.

Copyright © 2024 Μαρία Ψαρρά - Διάγνωση Α.Ε. | Designed by